In Nederland worden strengere regels overwogen voor fatbikes. Dit is een vervoermiddel dat regelmatig wordt opgevoerd en veel door (erg) jonge bestuurders wordt gebruikt op de weg. De Tweede Kamer heeft recent ingestemd om een minimumleeftijd van 14 jaar en een helmplicht voor fatbikes in te voeren. De belangrijkste reden hiervoor is de groeiende bezorgdheid over de verkeersveiligheid, met name onder jongeren.
Wat zijn fatbikes en is regelgeving nodig?
Fatbikes zijn in principe simpelweg een elektrische fiets met extra brede banden. Oorspronkelijk zijn ze bedoeld om goed te kunnen fietsen op moeilijker terrein, zoals zand, sneeuw of modder. Hoewel ze dus eigenlijk bedoeld zijn voor off-road gebruik, zijn in Nederland verreweg de meeste fatbikes op de openbare weg te vinden. Doordat ze vaak ook nog eens opgevoerd worden kunnen ze erg hoge snelheden bereiken, terwijl het technisch gezien een elektrische fiets blijft.
De populariteit van fatbikes is in de afgelopen jaren explosief gegroeid. Dat heeft echter ook geleid tot verkeersproblemen. Er zijn steeds meer meldingen over ongelukken met fatbikes, vaak veroorzaakt door te hoge snelheden of door onervaren en zeer jonge bestuurders. Een opgevoerde fatbike haalt een snelheid die vergelijkbaar is met een bromfiets, terwijl ze geen specifieke regelgeving hebben om het gebruik op de weg in te perken. Eerder werd bij de politie wel al een rollerbank voor fatbikes geïntroduceerd.
De noodzaak voor regelgeving is met name duidelijk geworden door het toenemende aantal ongevallen, met name onder jongeren. Kinderen van 10 tot 14 jaar blijken vaak betrokken te zijn bij ongevallen met fatbikes.
Voorgestelde regels: fatbike helmplicht en minimale leeftijd
De Tweede Kamer heeft in september 2024 een voorstel goedgekeurd om bestuurders van fatbikes te verplichten een helm te dragen en minimaal 14 jaar oud te zijn. Het voorstel werd ingediend door de VVD en NSC, met steun van partijen als de PVV en BBB. Er is dus brede politieke steun voor deze nieuwe regels, die voor de kerst van 2024 al van kracht zouden kunnen worden.
Helmplicht fatbike
De fatbike helmplicht is bedoeld om de veiligheid van bestuurders te vergroten. Doordat fatbikes vaak snelheden van meer dan 25 kilometer per uur halen, vergelijkbaar met een speed pedelec, neemt het risico op ernstig letsel bij ongevallen toe. Een helm kan in zulke situaties het risico op ernstig hoofdletsel verminderen.
Fatbike minimumleeftijd van 14 jaar
Daarnaast wil de Kamer een minimumleeftijd van 14 jaar instellen voor het rijden op een fatbike. Het was oorspronkelijk de bedoeling de leeftijdsgrens op 12 jaar te zetten, maar dit bleek juridisch lastig te realiseren. In Nederland hoeven personen namelijk pas vanaf 14 jaar oud een identificatiebewijs (paspoort of ID-kaart) te tonen. Door een minimumleeftijd van 14 jaar in te stellen wordt het handhaven van de regels daarmee gemakkelijker.
De leeftijdsgrens is bedoeld om te voorkomen dat jonge en onervaren bestuurders in gevaarlijke situaties komen met fatbikes. Dit is zowel voor hun eigen veiligheid als voor de veiligheid van andere weggebruikers. Volgens de indieners van het voorstel leidt het gebruik van fatbikes door zeer jonge kinderen tot veel ongelukken. Ouders worden daarom ook aangespoord om goed na te denken voordat ze hun kinderen een fatbike geven.
Publieke opinie fatbikes
Uit recent onderzoek is gebleken dat veel mensen voorstander zijn van strengere regels voor fatbikes. In verschillende enquêtes geeft een meerderheid aan dat zij een helmplicht en een minimumleeftijd logisch vinden. De belangrijkste argumenten zijn zorgen over de verkeersveiligheid en het groeiende aantal incidenten.
Fatbikes worden bovendien relatief vaak opgevoerd. Dit maakt ze gevaarlijker dan een gemiddelde fiets of e-bike, omdat ze simpelweg veel harder gaan, soms zelfs zonder te hoeven trappen.
Lees ook: Fatbike fabrikanten gaan samen de strijd aan tegen opvoeren
Volgens een onderzoek van verkeersveiligheidsorganisatie VVN zou ongeveer 70% van de Nederlanders het eens zijn met een helmplicht voor fatbikes. Een vergelijkbaar percentage steunt de invoering van een minimumleeftijd.
Verschil met elektrische scooters
Het is interessant om fatbikes te vergelijken met een elektrische scooter kopen, aangezien ze eigenlijk best veel op elkaar lijken. Elektrische scooters, ook wel e-scooters genoemd, vallen in Nederland echter onder strengere regels. Je moet verplicht 16 jaar oud zijn, een rijbewijs halen, er geldt een helmplicht én er is een maximumsnelheid van 25 of 45 km/u (afhankelijk van of je een blauw of geel kenteken hebt).
Fatbikes vallen echter in een grijs gebied. Omdat ze trappers hebben en in principe niet voortbewegen zonder te trappen vallen ze echter onder e-bikes, al wordt dit puntje bij het opvoeren ook nog wel eens opgeheven door het plaatsen van een illegale ‘gashendel’. Dit heeft gezorgd voor verwarring over welke regels er nu precies gelden voor fatbikes. De nieuwe regels zorgen ervoor dat ze meer in lijn komen met bestaande regelgeving en zelfs een soort eigen categorie worden.
Wat kan ik nu verwachten?
De Tweede Kamer heeft duidelijk aangegeven dat er regels moeten komen voor fatbikes. Omdat er brede steun is uit zowel de politiek als de samenleving lijkt de invoering van deze regels slechts een kwestie van tijd. Heb je al een fatbike? Dan is het belangrijk om op de hoogte te blijven. Overweeg je een fatbike te kopen, maar is de uiteindelijke bestuurder nog niet oud genoeg? Dan kun je misschien betere een andere keuze maken, zoals een gewone (elektrische) fiets.
